ENOSİSİ NASIL ZAPTETTİK ?....

TRABZON  YOLCU  GEMİSİNİN  HİKAYESİ

ENOSİSİ NASIL ZAPT ETTİK?

Yıl 1922...

Nisan ayının ortaları...

Türkiye, ölüm - kalım mücadelesinin son taarruzuna hazırlanmaktadır.

Ordu yeniden donatılacak, silâh ve  cephanelerle taarruz gücü arttırılacak, sonra umumî taarruza geçilecek ve  düşman, Misak-ı Millî sınırları dışına atılacaktır.

Bütün bunlar için  paraya, pek çok paraya ihtiyaç vardır.

Bu devre, Türkiye'nin bir kader anıdır.

Bu mücadelenin parolası "Ya istiklâl, ya ölüm" dür.

İşte o günlerde Ankara'ya inanılması güç şöyle bir ihbar yapılıyor:
"Bugünlerde Novorosisk limanından hareket edecek Yunan bandıralı Enosis
gemisinde çok miktarda altın, gümüş ve pırlanta vardır. Gemi Karadeniz'den 
geçerek Yunanistan'a gidecektir."

Çok sevindirici, fakat inanılması güç bir ihbardı bu.

Çuvallar dolusu altınlar, gümüşler ve pırlantalar...
Sanki Kırk Haramîlerin hazinesi...

Haberi ulaştıran Novorosisk Türk konsolosluğunda görevli bulunan Firuz Bey'dir.
Ankara, Trabzon Nakliyat-ı Bahriye Komutanlığı'na derhal şu emri verir:
"Enosis gemisi mutlaka zapt edilecektir."

Trabzon Nakliyat-ı Bahriye Komutanı Binbaşı Fahri Bey bu emri alınca derhal gerekli teşebbüslere geçer.

Verilen bilgilere göre Enosis 22 Nisanda Novorosisk'den Boğazlar'a doğru hareket edecektir.

Fakat elde hiç bir deniz aracı yoktur.

Enosis neyle zapt edilecektir?

Ruslar tarafından verilmiş olan arızalı iki gambotun aylar süren onarımı da henüz bitmiştir ve bu gambotlar, teslim alınmak üzere o tarihte Novorosisk limanındadır.

1 numaralı gambotun süvarisi Necati Bey, 2 numaralı gambotun süvarisi de 
Reşad Bey'dir.

Her iki gambotun topları ve cephaneleri Trabzon şehrindeki depoda muhafaza edilmektedir.

Gambotları Rusya'dan getirtmek, silâhla donatmak, sonra da sefere 
çıkartmak için vakit yoktur.

Fakat ne olursa olsun, bu Kırk Harami hazinesini ele geçirmek için mutlaka bir şeyler yapmak, çareler düşünmek 
lâzımdır.

Şimdi, tasarlanan planın nasıl tatbik edildiğine bakalım.

1922 nisanının 18. salı günü...

Gambotların topları ve mermileri bu gece Şahin motoruna yüklenecek, Novorosisk'e götürülecek, karanlıktan faydalanılarak silâhlar gambotlara yerleştirilecektir.

Top ve mermilerin, Rus gözcülerine ve Yunan personeline hissettirilmeden gambotlara yüklenmesi gerekmektedir.

Ufak bir Şüphe bütün planlan altüst edebilir. 
Bu faaliyette görev alanların hepsi, yüklendikleri bu nazik görevin önemini de, güçlüğünü de biliyor. 
Diğer taraftan Enosis'in zaptı da, yılanın fili yutması gibi zor bir iş. 
Gambotlar, 9500 tonluk Enosis'in yanında güvercin kadar küçük kalıyor. 
Fakat ne zarar?

Barbaros torunlarının cesareti büyük, moralleri kuvvetli, başarılarına güvenleri de sonsuzdu.

Şahin motoru nihayet gece yarısı Novorosisk limanına girdi.

Hemen işe koyuldular.

Gönüllü fedailerin solukları, denizin hışırtısında eriyordu. 
İşlerini o kadar soğukkanlılıkla gördüler ki, ne Ruslar, ne de Enosis 
kuşkulandı.

İki ton benzin, 15 günlük de kumanya almışlardı.

Topladıkları haberlere göre Enosis nisanın 22'sinde hareket edecekti.

O tarihe kadar Novorosisk limanında kalamazlardı.

En az iki gün önce açılmak, sonra Karadeniz'de hesaplaşmak gerekiyordu.

İki gambot, bu tarihî görevlerini yerine getirmek üzere 20 Nisan
perşembe günü saat sekizde limandan uzaklaştılar.

İki kardeş gambot, Karadeniz sularında bu iki günü nasıl geçireceklerdi?

Deniz ortalarında dolaşmak dikkati çeker ve tasarlanan baskın hareketi suya düşebilirdi. 
Fazla uzaklaşmaları da uygun değildi.

Oralardaki limanlardan birine sinmek ve avı beklemek gerekiyordu.

En uygun yer de Rusların Gelincik limanıydı. 
Fırtına yok, deniz durgun.

Ama hangi mazeretle sığınacaklardı.

Personel bunları düşünürken, 2 numaralı gambotun bacasından birden siyah dumanlar çıkmaya başladı.

Bu, bir yangın başlangıcıydı.

Gambotu yedeğe alarak hemen Gelincik limanına sığınmak ilk hatıra gelen kurtuluş çaresi oldu. 
Ve öyle yaptılar.

Fahri Bey, gambotun bozulduğunu, tamir için bir, iki gün limanda kalmak 
zorunda olduklarını Sovyet memurlarına anlattı ve gerekli izni aldı. 
Evvelce düşünülmüş planın birinci dönemi böylece başarı ile sonuçlanmıştı. 
Çünkü, Reşad Bey'in komuta ettiği 2 numaralı gambotta çıkan yangın sahteydi ve Rus makamlarını aldatmak içindi.

İşler bu noktaya kadar yolunda gitmişti.

Ertesi günü Enosis, Novorosisk limanından kalkacak, ondan sonra büyük serüven başlayacaktı.

22 nisan günü bütün gözler ufukta seyyar definenin belirtilerini gözledi.

Plan başarı ile uygulanırsa Deniz Nakliyat Kumandanlığı değerli bir gemiye kavuşacak, devlet de, orduyu donatacak büyük bir servete sahip olacaktı.

Savaş kurallarının meşru neticesiydi bu.

O gün bu tatlı hayallerle akşamı ettiler.

Enosis'ten hiç bir belirti  yoktu...

23 nisan sabahı yine bütün gözler ufuklarda Enosis'in siluetini boşuna aradı. Yapılan ihbara göre Yunan gemisinin 22 nisanda hareket etmesi gerekiyordu. Halbuki ayın 23'ü olmuştu ve gemi hâlâ görünürlerde yoktu.

Bu limanda da daha fazla kalamazlardı.

Çünkü Gelincik'te çok Rum vardı.

Bunlar, alış-veriş için sık sık Novorosisk'e gidip geliyorlardı. 
Ufak bir şüphe bütün planları suya düşürebilirdi.

Enosis'in niçin hareket etmediğini öğrenmek gerekiyordu.

Bu casusluk görevini 2 numaralı gambot kaptanı Reşad Bey'e verdiler.

O da balıkçı kılığına girerek yolcu motorlarıyla Novorosisk'e gitti.

Liman kahvelerinde ve meyhanelerinde Yunan tayfalarına sokuldu.

Geminin 25 nisanda hareket edeceğini öğrendi.

Reşad Bey bu haberle döndükten sonra gambotlar 25 Nisan günü öğleden evvel Gelincik limanından çıkıp, 3 mil ilerideki Mezip koyuna girdiler.

Oradan İndekopas burnuna yol aldılar.

26 Nisan günü, güneşin batmasına bir saat kala, gambotun güvertesinden 
bir sevinç çığlığı koptu.

Bütün gözler üst güvertede gözcü görevini yapan deniz erinin işaret ettiği noktaya çevrildi.

Novorosisk ile Gelincik burnu arasında bir duman görünmüştü.

Bu Enosis'ten başkası olamazdı.

Hemen o tarafa yol verdiler.

Biraz sonra dumanların ardından Enosis'in silueti meydana çıktı.

Av, torbaya girmek üzereydi.
Her an avlarına yaklaşıyorlardı.

Bu sırada üzücü bir hâdise oldu.

2 Numaralı gambot, makinelerindeki arıza yüzünden durmak zorunda kaldı.

Bu, Gelincik limanına girerken plan gereğince uygulanmış sahte bir arıza da
değildi.

Gerçekten bir arızaydı.

Durum kritikti ve kaybedilecek vakit yoktu.

1 numaralı gambot tek olarak Enosis'e doğru yoluna devam etti. 
Kıyıdan 35 mil uzakta Enosis'in iskele tarafına yaklaştı ve "dur" emri verdi.

Enosis, kendisine göre pek cüce kalan bu gambotçuğun "dur" emrine aldırmadı ve hiç bir şey olmamış gibi yoluna devam etti.
Bunun üzerine2 numaralı gambotun komutanı Necati bey gambottaki topun Enosis gemisinin ilerleme istikametinin yaklaşık on metre kadar önündeki bir noktaya ateşlenmesi komutunu verdi.

Komutun verilmesiyle birlikte aynı anda gecenin karanlığında bir şimşek çaktı ve müthiş patlama sesiyle birlikte bir ateş topu büyük bir gürültüyle Enosis'in baş tarafından bir su hortumunu havaya kaldırdı. 
Enosis'in kaptanı işin şakası olmadığını anlayınca gemiyi hemen durdurdu. 
Güverteden "teslim, teslim" sesleri yükseliyordu.
Bu sırada, makinesindeki bozukluk onarılan 2 numaralı gambot da 1 numaralı kardeşine yetişti.

Bu iki gambottan silâhlı 5 er, Yüzbaşı İzzet komutasında gemiye çıkarıldı.

İlk iş olarak geminin telsizine el kondu ve dünya ile ilişkisi kesildi.

Gemide, mürettebat dahil, 100 yolcu vardı.

Bu kadar insan 5 ere kayıtsız, şartsız teslim olmuştu.

İki gambot, Enosis'i yedeklerine alarak Batum'a doğru yol aldılar.

Her şeye rağmen tehlike savuşturulmuş değildi.

Düşman savaş gemilerine rastlamaları her an mümkündü.

Böyle bir tehlikeyi önlemek için gambotlardan biri önden giderek keşifte bulunuyordu.

Enosis'in ele geçirildiği 27 Nisan günü hâdisesiz geçti.

Deniz sakindi.

Fakat 28 Nisan sabahı her şey birden değişti.

O sakin deniz, sanki bir canavar olmuştu.

Karadeniz'in pek ender gördüğü yıldız - karayel fırtınası, gemilerin üzerinden aşarak, onları yutmaya çalışıyordu.

Fedailer korkuyorlardı, ama canları için değil, ellerine geçirdikleri büyük hazine denize gömüleceği için...
Çok zorlukla ve büyük tehlikeler atlatarak Hopa'ya vardılar.

Fakat demirlemek ve çapa tutturmak mümkün değildi.

İşaretler vererek, tüfekler atarak sahilden bir vasıta istediler.

Bir taka, her türlü tehlikeyi göze alarak dalgalara atıldı.

Takanın fedakâr sahibi aracılığı ile Enosis'in  zapt edildiği haberini Ankara Bahriye Dairesi'ne ulaştırdılar.

Gemiyi baştan aşağı aradılar, hazineden eser yoktu.

Herkesi ayrı, ayrı  sorguya çektiler.

Kaptanından dümen neferine kadar hiç biri ipucu vermedi. 
Aradan 4 ay geçti...

Doğuya sevk edilen esirlerden biri şöyle bir ihbarda bulundu:
"Beni serbest bırakırsanız hazinenin yerini söylerim."
Ümitler yeniden filizlendi.

Esirin dediğini yaptılar.

Trabzon mendireğinde bağlı olan gemide yeniden yapılan aramada kazanların içinde 11 çuval kadar altın ve gümüş ele geçirildi.

Büyük taarruz öncesi bu servet, yoktan var  olmaya çalışan Ankara için yeni bir hamle gücü oldu.

Aynı yıl içinde Samsun'daki Deniz Ganimetleri Mahkemesi, Enosis vapurunun 
zaptının meşruluğuna karar verdi.

Lozan Barış Anlaşması'ndan sonra da yine mahkeme kararıyla, harekâta katılanlara 30.000 lira mükâfat olarak dağıtıldı.
Cumhuriyetin ilanından sonra adı Trabzon vapuru olan bu gemi daha sonra uzun yıllar Denizyollarında sefer yaptıktan sonra emekli oldu....

25 Nisan 2009 Derleyen Gülsev eyüboğlu